Isparta Davraz Yaşam Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof.Dr. Mahmut BÜLBÜL’ün İyi Huylu Perianal Bölge Hastalıkları konusunda sohbet tadında yaptığı açıklamaları siz değerli Burdurweb Dergisi okurları ile paylaşıyoruz:
Basur Hastalığı
Basur (hemoroid) hastalığı, insan var olalıdan beri mevcut olan, can sıkıcı ve mahrem bir yerde bulunduğu için utanma ve sıkılma sebebiyle hastanın doktora zamanında başvurmasını geciktiren bir hastalıktır. Makat bölgesinde hemoroid dışında birçok hastalık olabilir. Ancak hastalar zanneder ki burada oluşan hastalıklarının hepsi basur hastalığıdır. Hastalar haksız da sayılmaz çünkü bu bölgede en sık görülen hastalık hemoroiddir ve neredeyse tolumda 3 kişiden birinde bu hastalık görülebilir.
Hemoroidal hastalık gerçekte anüsün etrafındaki toplar damarlarda oluşan bir çeşit varis hastalığıdır. Ayakta durmak, kabızlık, enfeksiyonlar, yaş, ailesel yatkınlık gibi nedenler basur oluşmasına sebep olabilirler. Hastalarda kabızlık, kanama, ağrı, kaşıntı, akıntı ve ele gelen şişlik tarzında belirtiler yapar. Bu türden yakınmalar bu bölgenin diğer hastalıklarında da olabileceğinden mutlaka bir uzman hekime başvurulması gerekir. Ben şahsen muayene etmediğim bir hastaya reçete bile yazamam. Çünkü her bir hastalığın tedavisi farklıdır. Hatta bu bölgede oluşan bir kanserin tedavisinin geciktirilmesine bile sebep olabilir. Hastaların muayenesi; bu bölge uygun pozisyonda iken yani diz dirsek pozisyonunda (secde eder gibi) ışık altında önce bakarak, daha sonra parmakla anal kanala girilerek tuşe ile muayenesi yapılır. Ayrıca yine ışık altında anoskop dediğimiz aletle içerisi görülerek tanı konulur. Makatın dışında ve içerisinde hemoroid pakeleri olabilir. Dışarıdaki pake (şişlik)lerde bazen kan pıhtısı (trombüs) birikirse çok ağrı yapar. Bunların basit bir müdahale ile (pıhtının boşaltılması) tedavileri yapılır. İçeriden dışarı çıkan ve çıkıp da geri gitmeyen pakelerin (3.-4. derecede) tedavisinde cerrahi müdahale yöntemlerinden birisi ile tedavisi yapılabilir. Daha basit olanlara tıbbi tedavi verilebilir. Hastalardan bazen “hangi metodu uygulayacaksınız ?” diye sorular geldiğinde verdiğim cevap genellikle “Siz tedavi seçeneğini doktorunuza bırakın” demek şeklinde olur. Zira her bir hastaya hangi yöntemin gerekli olacağına doktorun karar vermesi uygun olur.
Anal Fissür
Genellikle kabızlık sonrası oluşan makattaki yırtıklara fissür (çatlak) denir. Katılaşmış sert kıvamlı gaita anal kanaldan çıkarken anal kanal derisinde yırtılmaya sebep olmaktadır. Bu şekilde oluşan çatlak kanama yapar ve şiddetli ağrı meydana getirir. Vücut refleks olarak burayı kontrol eden irade dışı çalışan (düz) kaslarımız da aşırı kasılmaya ve basınç artışına sebep olur. Makattaki aşırı kasılma büyük abdest yapmayı güçleştirir. Her defekasyon doğum sancısı gibi bir ağrıya sebep olur ve her defasında bir kabus yaşanır. Hastalara gaitayı yumuşatacak ilaçlar ve sıcak su banyoları önerilir. Buna rağmen zorlu defekasyon -yırtık-ağrı-spazm-zorlu defekasyon zincirini kıramayan ve kısır döngüsü devam eden hastalara ameliyat gerekir.
Perianal Apse ve Fistül Hastalığı
Genellikle makatın etrafında bulunan mevcut mukus bezlerinin enfekte olması sonrasında oluşan apseler şişlik, ağrı ve kızarıklıkla kendini belli eder. Bu veya başka nedenlerle oluşan apselerin yeri, büyüklüğü hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Oluşan apseler bir şekilde ya kendiliğinden ya da bir hekim tarafından dışarı akıtılır. Bu şekilde rahatlayan hastalar da ileriki dönemlerde makatın içerisi ile dışarıdaki açılan yara arasında bir yol oluşur ki buna fistül adı verilir. Tedavisi yapılmayan fistüllerin genellikle ağızları kapanır ve yeni apselerin meydana gelmesine ve olayın daha da komplike hale gelmesine neden olur. Bu yüzden fistüllerin tedavisi geciktirilmemelidir.
Prolapsus (Barsak sarkması)
Genellikle yenidoğan veya çocukluk hastalığı olup ileri yaşlara kadar nadiren gidebilir. Ancak yaşlılarda da makadi oluşumları tutan yapılarda zayıflama sonrası kalın barsağın son kısmının makattan dışarı çıkıp sarkması şeklinde görülür. Anal kanalın tutma fonksiyonunu sağlayan kaslarda da zayıflama olacağından büyük abdestini tutamama, gaz ve gaita kaçırma durumu da birlikte görülür. Hastaların muayenesinde dışarı çıkan bağırsağın miktarı (uzunluğu) hastaya yapılacak ameliyatın karından mı yoksa makattan mı yapılacağı konusunda bizlere bir fikir verir.
Anal İnkontinans
Hastaların sinir yaralanması veya makata ait sfinkter yapılarının yaralanma, doğum travması, bu bölgeye yönelik ameliyatlara bağlı (iatrojenik), prolapsus hastalığı veya tümöral hastalıklara, ya da psikolojik nedenlerle tutma fonksiyonunun kaybedilmesine anal inkontinans denir. Yaşlanma sonrasında anal kaslar güçsüzleştiğinde de gaz ve gaita tutamama sorunları ortaya çıkabilir. Bu durum sıklıkla idrar kaçırma ile birlikte görülebilir. Genellikle hastalar büyük abdest ihtiyacının geldiğini fark etmediklerinden iç çamaşırlarının kirlenmesinden durumu fark ederler. Tedavide sebebe yönelik yaklaşımlar yapılır.
Mayasıl (Pruritus Ani)
Anal bölgenin kaşıntılı bir hastalığıdır. Toplumda % 3-5 sıklıkta görülür. İnatçı bir kaşıntı hastaları huzursuz ve rahatsız eder. Genellikle deriye ait sebeplerle olursa da, bu bölgenin diğer hastalıkları sebebiyle olabileceği gibi paraziter veya psikolojik nedenlerle de olabilmektedir. Terleme ve pişik gibi nedenlerle ciltte oluşan yumuşama ve maserasyon üzerinde enfeksiyon ve mantarlaşma da kolayca gelişebilir. Tedavisinde de sebebe yönelik yöntemler uygulanır. Genellikle hastalara tuvalet sonrası temizliklerine dikkat etmeleri, kirli kalmanın ya da aşırı temizlikten kaçınmanın gerekliliği vurgulanmalıdır. Tıbbi tedaviden yararlanamayan hastalarda lokal cerrahi tedaviler yapılabilir.Tüm okurlarımıza sağlıklı günler diliyorum.
