Burdur Ticaret ve Sanayi Odası (BUTSO) Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Keyik, 2021 Yılı Değerlendirme Toplantısı düzenledi.
Basın mensuplarının BUTSO Meclis Salonunda ağırlandığı ve karşılıklı değerlendirmelerin yapıldığı toplantıda Başkan Yusuf Keyik, 2021 yılındaki ekonomik gelişmeleri ve Türkiye’de tarihsel bazda ekonomide yaşanan değişimleri ana başlıklarıyla aktardı. Toplantıda BUTSO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Hasan Ali Daldal, Hüseyin Yardım, Meclis Başkanı Ömer Çeliker, Yönetim Kurulu Üyeleri Hakan Yoran ve Oğuzhan Şimşek’in yanı sıra Burdur Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Kürşat Tuncel ve basın mensupları hazır bulundu.
Karşılıklı istişarelerde bulunulan toplantının sonunda soru-cevap bölümüne geçildi ve BUTSO Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Keyik basın mensuplarının sorularını yanıtladı. Toplantıda ayrıca basın mensuplarına BUTSO’nun 2021 Yılı Faaliyet Raporu da sunuldu.
Başkan Yusuf Keyik, toplantının ilk bölümünde, ekonomik değişimler hakkında şu detayları verdi:
“29 Nisan 2021- Tam Kapanma Dönemi:
29 Nisan saat 19.00’da başlayan tam kapanma süreci 17 Mayıs 2021 tarihine kadar devam etti.
Sokağa çıkma kısıtlaması sırasında temel gıda, ilaç ve temizlik ürünlerinin satıldığı yerler ile üretim, imalat, tedarik ve lojistik zincirlerinin aksamaması amacıyla muafiyet kapsamında bulunan iş yerleri dışında tüm ticari işletme, iş yeri ve/veya ofisler kapandı.
2 Ağustos 2021- İhracat 200 Milyar Doları Geçti
Ticaret Bakanı Mehmet MUŞ; ‘Son 12 aylık ihracatımız 201,5 milyar dolara yükselerek yeni bir Cumhuriyet tarihi rekoruna imza atmıştır’ açıklamasını yaptı.
4 Ağustos 2021 – Cumhurbaşkanı Erdoğan: Faiz Oranlarında Düşüşe Geçiyoruz
Cumhurbaşkanı Erdoğan; “Faiz oranlarında da düşüşe geçiyoruz. Yüksek faiz yok. Yüksek faiz bize yüksek enflasyonu getirecektir. Düşük faiz düşük enflasyonu getirecektir. Ağustos ayı kırılma noktasıdır. Ağustos’ta düşük enflasyona geçeceğiz” diyerek, faiz söylemlerini başlattı.
23 Eylül 2021- Merkez Bankası Faiz İndirimlerine Başladı
Merkez Bankası politika faizini 100 baz puan azaltarak yüzde 19’dan yüzde 18’e indirdi.
Banka, söz konusu kararın para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizlerin değerlendirilerek alındığını bildirdi.
21 Ekim 2021- Merkez Bankası Faizi %16’ya İndirdi
Merkez Bankası politika faizini 200 baz puan azaltarak % 18 olan politika faizini yüzde 16’ya indirdi.
29 Ekim 2021- Beş Zincir Markete Fahiş Fiyat Cezası
Rekabet Kurulu; A 101- BİM – CarrefourSA – Migros, – Savola Gıda – ŞOK Marketler’e 2,7 milyar lira idari para cezası verilmesini kararlaştırdı.
18 Kasım 2021- Merkez Bankası Faizi Yüzde 15’e İndirdi
Merkez Bankası politika faizini 100 baz puan indirerek yüze %16’dan yüzde 15’e düşürdü.
1 Aralık 2021- Merkez Bankası’ndan 7 Yıl Sonra İlk Döviz Müdahalesi
Merkez Bankası kurlarında görülen sağlıksız fiyat oluşumları nedeniyle 2014’ten sonra ilk kez piyasaya satım yönünde doğrudan müdahale etti.
2 Aralık 2021 – Hazine Ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan’ın Yerine Nureddin Nebati Geldi
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin NEBATİ; ‘Bizlerin en önemli önceliği yüksek faiz olmayacak.’ dedi.
3 Aralık 2021- Tüketici Enflasyonu 3 Yılın Zirvesine Çıktı
TÜFE kasımda yüzde 3,51, Yİ-ÜFE yüzde 9,99 arttı. Yıllık enflasyon tüketici fiyatlarında yüzde 21,31, yurt içi üretici fiyatlarında yüzde 54,62 olarak gerçekleşti.
3 Aralık 2021- Ekonomide Çin Modeli
Cumhurbaşkanı R. Tayyip Erdoğan’ın kurmaylarına ‘ekonomide yeni dönem yeni yol haritası’nı anlatırken Çin örneğini verdi. Erdoğan: ‘Türkiye’yi üretimle büyütmek, faiz kıskacından çıkarmak için ekonomide yeni dönemi başlattık. Üretimle yabancı yatırımcıların dikkatini çekeceğiz. Çin böyle büyümüş. Biz pazara daha yakınız, onlardan daha avantajlıyız.’ dedi.
16 Aralık 2021- Asgari Ücret Arttı
Cumhurbaşkanı Erdoğan 2022 yılında asgari ücretin en alt rakamının 4 bin 250 lira olarak uygulanacağını duyurdu. Erdoğan, asgari ücret artışının yüzde 50 seviyesinde gerçekleştiğini belirtti.
16 Aralık 2021- Merkez Bankası’ndan Yılın Son Faiz İndirimi!
20 Aralık 2021 – Cumhurbaşkanı Erdoğan, TL Koruma Paketini Açıkladı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kurdaki dalgalanmayı durdurarak nispi bir istikrar sağlamak için yeni araçların devreye alınacağını açıkladı. Erdoğan: ‘İnsanlarımız, bankadaki Türk lirası varlığının mevduat kazancı kur artışından yüksekse bu getiriyi elde edecek ama kur getirisi mevduat kazancının üstünde kalırsa aradaki fark doğrudan vatandaşımıza ödenecek. Üstelik bu kazanç stopaj vergisinden de muaf tutulacak. Ayrıca Türk lirası varlıklarının yeni bir döviz talebi oluşturmayacak şekilde değerlendirilmesini temin edecek araçları devreye alacağız.’ ifadelerini kullandı.
21 Aralık 2021 – Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat”
2021 YILINDAKİ BAZI EKONOMİK GELİŞMELER
Yönetim Kurulu Başkanı Yusuf Keyik toplantının ikinci bölümünde 2021’in ekonomik gelişmeleri hakkında şunları söyledi:
“2021 yılına; 2020 yılında olduğu gibi COVID-19 salgınının gölgesinde girdik. Hükümet bir taraftan Pandemi ile bir taraftan da ekonomi ile mücadele ettiği bir yıl oldu.
Türk Lirası’nın Dolar Karşısındaki Değer Kaybı: %44,3
2018 yılının ikinci yarısından itibaren siyasi gelişmelerle beraber yükselmeye devam eden TL’nin yabancı para birimleri karşısındaki değer kaybı, 2021 yılında önceki yıllara göre daha yüksek oldu.
2020 yılının son iş günü 31 Aralık 2020 de dolar 7,43 TL, Euro 9,13 TL, Sterlin ise 10,17 TL seviyesindeydi.
31 Aralık 2021 tarihinde ise Dolar 13,35 TL, Euro 15,11 TL, Sterlin de 18,06 TL idi.
2021’de Türk Lirası; Dolar karşısında %44,3, Euro karşısındaki %39,6, Sterlin karşısında ise %43,7 oranında değer kaybı yaşadı.
Döviz kurlarının dışında 2021 yılında altının fiyatı da ciddi bir artış gösterdi.
31 Aralık 2020’de 454,22 TL olan gram altın 31 Aralık 2021’de 780,99 TL seviyesine, çeyrek altın ise 742 TL’den, bin 290 TL’ye yükseldi.
2021 yılında gram altının fiyatı %71,9, çeyrek altının fiyatı ise %73,8 oranında yükseldi.
Eylül 2002’den Bu Yana En Yüksek Yıllık Enflasyon Oranı
Ne yazık ki Yüksek enflasyon Türkiye ekonomisinin kronik sorunlarından biridir.
Merkez Bankası ve hükümetin her ne kadar enflasyon oranını tek haneli oranlarda istikrarlı hale getirmek gibi hedefleri olsa da 2021 yılında da Türkiye’deki enflasyon oranı hiçbir ayda tek hanelere düşmedi.
2020 yılı sonunda %14,6 seviyesinde olan enflasyon aralık ayı itibarıyla 2021’in de en yüksek seviyesi olan %36,08 seviyesinde gerçekleşti. Bu aynı zamanda Türkiye’de Eylül 2002’den bu yana en yüksek yıllık enflasyon oranı oldu.
Aralık itibarıyla son bir yılda fiyatı en çok artış gösteren ana harcama grupları ise: %53,6 ile ulaştırma, %43,8 ile gıda ve alkolsüz içecekler ve %40,95 ile ev eşyası.
Politika Faiz Oranı Son Bir Yılda Net %3 Düştü
2021 yılının ocak ve şubat aylarında yüzde 17 olan politika faiz oranı, 18 Mart 2021’deki TCMB Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında yüzde 19’a çıkarılmıştı. 23 Eylül’deki PPK toplantısına kadar yüzde 19 seviyesinde sabit kalan politika faizi, 23 Eylül’deki toplantıda 100 puan indirilerek yüzde 18’e çekildi. Faizler, 21 Ekim 2021 tarihinde 200 baz puan, 18 Kasım’daki toplantıda ise 100 baz puan ve 16 Aralık’ta 100 baz puan daha indirilerek yüzde 14’e düşürüldü.
İstihdam Oranı 2021 Yılında Arttı
2020 yılında Covid-19 pandemisinin de etkisiyle istihdam edilenlerin sayısı, bir önceki yıla göre 1 milyon 268 bin kişi azalarak 26 milyon 812 bin kişi, istihdam oranı ise 2,9 puanlık azalış ile yüzde 42,8 seviyesinde olmuştu.
İşsizlik oranı da ekonominin mevcut durumunu anlamak için önemli göstergelerden biridir. İşgücüne dahil olmayan nüfus kategorisinde değerlendirilen çalışmaya hazır ve mevsimlik çalışanların da işgücüne dahil ederek hesaplanan veriler neticesinde Aralık 2020’de %28,5 seviyesinde olan geniş tanımlı işsizlik oranı, Kasım 2021’de %22,1 seviyesinde gerçekleşmiştir.
2021’nin İlk 11 Ayında İhracat %33,7 Arttı
Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle oluşturulan genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; 2021 yılı Kasım ayında ihracat, bir önceki yılın aynı ayına göre %33,7 artarak 21 milyar 506 milyon dolar, ithalat ise %27,3 artarak 26 milyar 908 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Bununla beraber 2021’de Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülkeler 29,1 milyar $ ile Çin, 25,5 milyar $ ile Rusya ve 19,7 milyar $ ile Almanya oldu. En fazla ihracat yapılan ilk 3 ülke ise 17,5 milyar $ ile Almanya, 13,2 milyar $ ile ABD ve 12,3 milyar $ ile Birleşik Krallık oldu.
Bütçe, 2021 yılının Ocak-Kasım Aralığında 46.5 Milyar TL Açık Verdi
Hazine ve Maliye Bakanlığı 12 aya dair aylık bütçe gerçekleşme sonuçlarını resmi internet sitesinde yayımlıyor. Bakanlık, merkezi yönetim bütçesinin 2020 Kasım’da 13.43 milyar TL fazla vermiş iken 2021 Kasım’da 32 milyar TL fazla verdiğini açıkladı. Bütçe giderleriyse kasım ayında toplam 135 milyar 756 milyon 768 bin lira oldu. Kasım 2021’de faiz hariç harcama 120 milyar 437 milyon 233 bin lira, faiz harcamaları 15 milyar 319 milyon 535 bin lira şeklinde gerçekleşti. Bu ayda bütçe dengesi ayında 31 milyar 998 milyon 917 bin lira artı olarak gerçekleşirken, bütçe 2021 Ocak-Kasım aralığında ise 46.5 milyar TL açık verdi; faiz dışı fazla 125.4 milyar TL oldu.
Moody’s Türkiye’nin Kredi Notunu B2 Olarak Açıkladı
Bir ülkenin kendisine verilen borçları geri ödeyebilme kapasitesini veya geriye ödeyememe olasılığını gösteren kredi riski değerlendirmesine kredi derecelendirme notu denir. Dünyada bulunan 3 büyük kredi derecelendirme kuruluşu ise; Moody’s, Standard&Poors (S&P) ve Fitch. Ayrıca bu kuruluşlar ülkelerin puanlamalarını yaparken ülkelerin cari durumunu ve mali durumlarını da inceler.
2021 yılında Türkiye’nin kredi derecelendirme notu Moody’s tarafından geçtiğimiz yıl olduğu gibi yine B2 olarak açıklandı. Moody’s, 2019 yıl sonunda Türkiye’nin B1 olan kredi notunu negatif yönde değiştirerek yeni kredi notunu B2 olarak açıklamıştı. İlaveten Türkiye bu üç kurum tarafından da Ocak 2017’den bu yana “yatırım yapılamaz-spekülatif” seviyesinde notlandırılıyor.
ENERJİ FİYATLARINDAKİ ARTIŞ
2021 yılının önemli gelişmelerinden biri de enerji fiyatlarında yaşandı.
İklim değişikliği kaynaklı etkilere bağlı olarak yeryüzünün belli bölgelerinde ciddi kuraklıklar yaşanması ve bunun hidrolik üretimleri etkilemesi, aşırı sıcaklar ve beklenmedik soğuk hava dalgaları gibi aşırı hava olaylarının enerji talebini ilaveten güçlendirmesi, fosil yakıtlara olan talebi de artırdı.
2021 yılında hem Avrupa’da hem Asya’da hem de Amerika’da sert soğuklar yaşandı. Söz konusu hava koşulları gaz tüketimlerini yükseltti. Ayrıca, gaz piyasalarında çeşitli teknik ve siyasi etkilere bağlı olarak meydana gelen arz kısıtları, bir yandan fiyatların kademeli olarak yükselmesi sonucunu doğurdu, diğer yandan özellikle Avrupa’nın doğal gaz stoklarının erimesine yol açtı.
Bütün bunlar da fiyat artışlarını beraberinde getirdi. Petrol fiyatları ise büyük oranda politik pozisyon alışların bir sonucu olarak yükselme eğilimine girdi. Birçok açıdan doğal gazın ikamesi rolünü oynayan kömür kaynağında da diğer birçok emtia fiyatında görülen yükselişlere paralel bir gelişme izlendi.
Aralık-2020 ve Kasım-2021 aylarını kapsayan 12 aylık dönemde Avrupa kömür fiyatı yüzde 105,5, küresel gösterge niteliğinde olan Brent petrol fiyatı yüzde 62,1, Henry Hub doğal gaz fiyatı ise yüzde 95 oranında yükseldi.
Bütün bu fiyat artışlarının Türkiye’ye yansımaması mümkün değildi. Bildiğiniz gibi petrol ve doğal gaz üretimimiz iç tüketimimize oranla çok düşük seviyededir. 2021’de küresel fiyat oynaklıklarının Türkiye’deki enerji fiyatlarını yerinden sıçratması kaçınılmaz oldu.
Sanayi ve santrallerde büyük zam
Hem küresel enerji fiyatlarındaki artış hem de döviz kurlarındaki yükseliş, enerji maliyetlerini önemli ölçüde artırdı. Bütün enerji hammaddeleri ve elektrik fiyatlarında önemli artışlar yaşandı.
Örneğin doğal gazda hane halklarını ifade eden konut grubunda Ocak Kasım 2021 dönemi TL cinsinden doğal gaz satış fiyatı yüzde 17,7 oranında artarken, bu oran sanayi grubunda yüzde 147,5 ve santrallerde yüzde 182,9 olarak gerçekleşti.
Doğal gazda konut tüketici grubuna yapılan zam enflasyon civarında seyrederken, sanayi ve özellikle santral abone gruplarında zam oranları çok yüksek seviyelere ulaştı.
YEM FİYATLARI
Bazı Yem hammadde girdilerinin ithal edilmesi, artan maliyetler Yem fiyatlarında yüksek artışa sebep olmuştur.
Besi Yeminde; Aralık 2020 Ayında 1970 TL/Ton iken; Aralık 2021 Ayında bu rakam 3930TL/ton’a yükselmiştir. Artış Oranı % 199
Süt Yeminde; Aralık 2020 Ayında 2.150 TL/Ton iken; Aralık 2021 Ayında bu rakam 4.135 TL/ton’a yükselmiştir. Artış Oranı % 192
Yumurta Yeminde; Aralık 2020 Ayında 2.450 TL/Ton iken; Aralık 2021 Ayında bu rakam 5,487 TL/ton’a yükselmiştir. Artış Oranı % 224
Etlik Piliç Yeminde; Aralık 2020 Ayında 3.400 TL/Ton iken; Aralık 2021 Ayında bu rakam 7.475 TL/ton’a yükselmiştir. Artış Oranı % 219
Bu sebeple bu sektörün sürekliliği açısından mutlaka desteklenmesi gerekmektedir.
SÜT FİYATLARI
Bilindiği üzere 16.06.2021 tarihinde; 1 Temmuz 2021 – 31 Aralık 2021 tarihleri arasında kalite esaslı soğutulmuş çiğ süt tavsiye satış fiyatını 3,20 TL/Litre olarak belirlenmişti.
Ulusal Süt Konseyi; 29 Kasım 2021 tarihinde 3 lira 20 kuruş olan çiğ süt litre tavsiye satış fiyatını yüzde 46.8 artırarak 4 lira 70 kuruşa çıkarmıştır.
Ne yazık ki 29 Kasım ve sonrasında yaşanan ekonomik gelişmeler süt üreticilerini tatmin etmemiş, başta yem, enerji ve girdi maliyetlerinde ki artışlar sebebi ile üreticilerimiz artan fiyata sevinememişlerdir.
Bu sebeple hayati öneme haiz hayvancılık sektörünün daha da önemsenerek desteklenmesi gerekmektedir.
ASGARİ ÜCRET
En son 2016 yılında % 37’lik artış ile o zamana kadar verilen en yüksek Asgari artış rakamı yaşanmıştı.
Yaşanan ekonomik çalkantılar ve neticesindeki yüksek enflasyon karşısında mevcut Hükümet enflasyon karşısında çalışanını ezdirmemek adına Asgari Ücrette % 50,5 oranında bir artış gerçekleştirerek Asgari ücreti 4.253 TL’na yükseltmiştir. Bu rakam üzerindeki vergileri de kaldırmak sureti ile gerekli desteği vermiştir.
Belirlenen asgari ücret son 50 yılın en yüksek oranda artan asgari ücreti olmasına rağmen yaşanan yüksek enflasyondan etkilenmediğini söylemek de doğru olmaz.
EKONOMİK DESTEKLER
Başta KOSGEB, Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TKDK – Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu, İŞKUR gibi kurum ve kuruluşlar desteklerini girişimcilerden esirgememektedir.
Ancak bazı işletmelerimize proje hazırlatmak büyük külfet olarak görülmektedir.
Örneğin; Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu (TKDK) Burdur İl Koordinatörlüğü; 2021 yılında 192 milyon lira yatırım tutarlı 46 projeye 36 milyon lira hibe ödemesi yapmıştır.
Bugün kimsenin, kimsenin derdine merhem olamadığı bir ortamda Devlet Burdur’daki girişimcisine 36 milyon liralık hibe ödemesi yapmıştır. Hibeden proje hazırlama ve hazırlatma zahmetine giren işletmelerimiz istifade etmişlerdir. Bu dediğimiz sadece bir kurumun desteği. Biraz önce belirttiğim birçok kurum tarafından devlet destekleri ile girişimciler desteklenmektedir.
İthalat ve ihracat hacmimiz
Burdur’un 2021 yılı İthalat hacmi:
Ocak- Kasım Dönemi: 36.921.000,00 dolar
Burdur’un 2021 yılı ihracat hacmi:
Ocak Aralık Dönemi: 291.240.580,00 dolar.”
